Kıdem tazminatı, işçilerin kanunda öngörülen asgari çalışma süresinin doldurulması ve yine kanunda öngörülen nedenlerden biriyle iş akdinin sona ermesi durumunda her yıl için bir aylık brüt ücret tutarında ödenen tazminat türüdür. Kural olarak işten kendi isteğiyle (istifa) ayrılan işçi, kıdem tazminatı alamamaktadır. Ancak bazı durumlarda işçinin kendi isteğiyle işinden ayrılması durumunda da kıdem tazminatı hakkı doğmaktadır. Aşağıda sayılan durumlarda, işçi kendi isteğiyle işten ayrılırsa  kıdem tazminatına hak kazanır.

Askerlik görevi nedeniyle

Askerlik nedeniyle işinden ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Kıdem tazminatına hak kazanmak için en az bir yıllık kıdem şartı arandığından askerlik nedeniyle işten ayrılan işçinin en az bir yıllık kıdeminin bulunması zorunludur.

Kadın işçinin evlenmesi

Kadın işçinin evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kendi arzusu ile iş akdini sona erdirmesi halinde kıdem tazminatına hak kazanacağı düzenlenmiştir. Buna göre işveren evlilik nedeniyle iş sözleşmesini fesheden kadın işçiye kıdem tazminatı ödemekle yükümlüdür. Kadın işçi bu hakkını evlendiği tarihten itibaren bir yıl içerisinde kullanmak zorunda olup bir yıldan sonra bu sebebe dayanarak işten ayrılırsa kıdem tazminatına hak kazanamayacaktır. Bir yıllık süre resmi nikah tarihinden itibaren başlar. 

Sağlık sebepleri

İş sözleşmesinin konusu olan işin yapılması işin niteliğinden doğan bir sebeple işçinin sağlığı veya yaşayışı için tehlikeli olursa, işçinin sürekli olarak yakından ve doğrudan buluşup görüştüğü işveren yahut başka bir işçi bulaşıcı veya işçinin işi ile bağdaşmayan bir hastalığa tutulursa bu durumda işten kendi isteğiyle ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

Ahlak ve iyiniyet kurallarına uymayan haller

Kanunda ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller sayılmıştır. Ancak ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller kanunda yazılanlarla sınırlı olmayı benzer durumlarda da işçi iş sözleşmesini feshederek kıdem tazminatına hak kazanır.

- İşveren iş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işçiyi yanıltırsa,

- İşveren işçinin veya ailesi üyelerinden birinin şeref ve namusuna dokunacak şekilde sözler söyler, davranışlarda bulunursa veya işçiye cinsel tacizde bulunursa,

- İşveren işçiye veya ailesi üyelerinden birine karşı sataşmada bulunur veya gözdağı verirse, yahut işçiyi veya ailesi üyelerinden birini kanuna karşı davranışa özendirir, kışkırtır, sürükler, yahut işçiye ve ailesi üyelerinden birine karşı hapsi gerektiren bir suç işlerse yahut işçi hakkında şeref ve haysiyet kırıcı asılsız ağır isnad veya ithamlarda bulunursa,

- İşçinin diğer bir işçi veya üçüncü kişiler tarafından işyerinde cinsel tacize uğraması ve bu durumu işverene bildirmesine rağmen gerekli önlemler alınmazsa,

- İşveren tarafından işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak hesap edilmez veya ödenmezse,

- Ücretin parça başına veya iş tutarı üzerinden ödenmesi kararlaştırılıp da işveren tarafından işçiye yapabileceği sayı ve tutardan az iş verildiği hallerde, aradaki ücret farkı zaman esasına göre ödenerek işçinin eksik aldığı ücret karşılanmazsa, yahut çalışma şartları uygulanmazsa,

Emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile işten ayrılma

 1475 sayılı kanunun 14. Maddesi uyarınca işçi, çalıştığı iş yerinden yaşlılık, emeklilik veya malullük aylığı nedeniyle ayrılması durumunda kıdem tazminatına hak kazanır.

Ücretinin hiç ödenmemesi ya da eksik ödenmesi durumunda işten ayrılan işçi kıdem tazminatına hak kazanır mı ?

İşveren tarafından, işçinin ücreti kanun hükümleri veya sözleşme şartlarına uygun olarak ödenmez ya da eksik ödenirse işçi istifa ederek kıdem tazminatına hak kazanır.  Bu nedenle ücretin eksik ödenmesi durumunda da iş sözleşmesini fesheden işçi kıdem tazminatına hak kazanır.

Aynı şekilde sigorta primleri hiç ödenmeyen ya da almış olduğu ücretten daha düşük gösterilen çalışanlar da istifa ederek kıdem tazminatına hak kazanır.